पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से ईश्वर शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

ईश्वर   संज्ञा, पुल्लिंग, तत्सम

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / ज्ञान
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : धर्मग्रंथों द्वारा मान्य वह सर्वोच्च सत्ता जिसे सृष्टि का स्वामी माना जाता है।

उदाहरण : ईश्वर सर्वव्यापी है।
ईश्वर हम सबके रक्षक हैं।

पर्यायवाची : अंतर्ज्योति, अंतर्यामी, अखिलात्मा, अखिलेश, अखिलेश्वर, अधिपुरुष, अन्तर्ज्योति, अन्तर्यामी, अर्य, अर्य्य, अविनश्वर, अव्यय, अशरीर, आदिकर्ता, आदिकर्त्ता, आदिकारण, इलाही, इश्व, इसर, ईश, ईशान, ईस, ईसर, ऊपरवाला, करतार, करुण, कर्ता, कर्ता धर्ता, कर्ता-धर्ता, कर्ताधर्ता, कर्तार, कर्त्ता, क़िबला-आलम, क़िबलाआलम, कामद, किबला-आलम, किबलाआलम, ख़ालिक़, खालिक, चिंतामणि, चिदाकाश, चिन्तामणि, चिन्मय, जगत्सेतु, जगदाधार, जगदानंद, जगदीश, जगदीश्वर, जगद्योनि, जगन्नाथ, जगन्नियंता, जगन्नियन्ता, जगन्निवास, जाने-जहाँ, जाने-जाँ, जीवेश, जोग, ठाकुर, ठाकुरजी, तमोनुद, तोयात्मा, त्रयीमय, त्रिपाद, त्रिलोकपति, त्रिलोकी, त्रिलोकीनाथ, त्रिलोकेश, दई, दहराकाश, दीन-बन्धु, दीनबंधु, दीनबन्धु, दीनानाथ, देवेश, नाथ, नित्यमुक्त, परमपिता, परमात्मा, परमानंद, परमानन्द, परमेश्वर, प्रधानात्मा, प्रभु, भगवत्, भगवान, भगवान्, भवधरण, भवेश, मंगलालय, योग, योजन, वरेश, वासु, विधाता, विभु, विश्वंभर, विश्वधाम, विश्वनाथ, विश्वपति, विश्वपा, विश्वभर्ता, विश्वभाव, विश्वभावन, विश्वभुज, विश्वम्भर, विश्वात्मा, वैश्वानर, शून्य, सतगुरु, सद्गुरु, साँई, सांई

ధర్మగ్రంధం ప్రకారం సృష్టిని సృష్టించి తన అదుపాజ్ఞలలో పెట్టుకునేవాడు

ఈశ్వరుడే సర్వంతార్యామి. ఈశ్వరుడు మా అందరికి రక్షణగా ఉంటాడు.
అంతర్యామి, అఖిలేశ్వరుడు, అధిదేవుడు, అధిపురుషుడు, అనిమిషుడు, అమరుడు, అమర్త్యుడు, అమృతపుడు, అశరీరుడు, ఆదికర్త, ఆదిదేవుడు, ఆదిమద్యాంత రహితుడు, ఆదిసంభూతుడు, ఈశ్వరుడు, కర్త, చిదాత్మ, చిన్మయుడు, చేతనుడు, జగత్సాక్షి, జగదీశ్వరుడు, జగదీషుడు, జగన్నాధుడు, జగన్నియంత, జియ్య, త్రిత్వదేవుడు, త్రిమూర్తి, త్రిలోకి, దివిజుడు, దివ్యుడు, దీననాధుడు, దీనబందు, దేవర, దేవుడు, నాధుడు, నిరంజనుడు, నిరాకారుడు, నిర్గుణుడు, పరంజ్యోతి, పరంధాముడు, పరబ్రహ్మ, పరమాత్మ, పరమాత్ముడు, పరమానందుడు, పురుషోత్తముడు, పూజితుడు, పూర్ణానందుడు, పైవాడు, భగవంతుడు, భగవానుడు, విధాత, విభుడు, విరాట్టు, విశ్వంభరుడు, విశ్వనరుడు, విశ్వపతి, విశ్వపిత, విశ్వభర్త, సర్వాంతర్యామి, సర్వేశ్వరుడు, సర్వోన్నతుడు, సృష్టికర్త

The supernatural being conceived as the perfect and omnipotent and omniscient originator and ruler of the universe. The object of worship in monotheistic religions.

god, supreme being
२. संज्ञा / सजीव / जन्तु / स्तनपायी / व्यक्ति

अर्थ : (व्यक्ति) वह जो किसी को आज्ञा दे। वह जिसे किसी वस्तु आदि पर पूरे और सब प्रकार के अधिकार प्राप्त हों।

उदाहरण : सेवक ने अपने स्वामी से मेला जाने की आज्ञा ली।

पर्यायवाची : अधिप, अधिपति, अधिभू, अधीश, अधीश्वर, अभीक, अर्य, अर्य्य, आक़ा, आका, आग़ा, आगा, आज्ञापक, ईश, ईशान, धोरी, नाथ, मालिक, साँई, सांई, स्वामी, हाकिम

ఏదైన వస్తువు లేదా ఆస్తి పైన హక్కు కల్గిన వాడు.

ఆ యజమాని నౌకరు పైన కోపగించుకొన్నాడు
యజమాని

A person who has general authority over others.

lord, master, overlord
३. संज्ञा / सजीव / जन्तु / स्तनपायी / व्यक्ति

अर्थ : किसी देश का प्रधान शासक और स्वामी।

उदाहरण : त्रेतायुग में श्रीराम अयोध्या के राजा थे।

पर्यायवाची : अधिप, अधिपति, अधिभू, अधीश, अर्थपति, अवनिनाथ, अवनिपाल, अवनीश, अवनीश्वर, अविष, इंद्र, इन्द्र, ईश, जनेश, दंडधार, दण्डधार, नरकंत, नरनाह, नरपति, नरपाल, नराधिप, नरिंद, नरेश, नृदेव, नृदेवता, नृप, नृपति, नृपाल, पृथिवीपति, पृथिवीपाल, पृथिवीश, पृथिवीश्वर, प्रजापति, भट्टारक, भुआल, भूप, भूपति, भूमिदेव, भूमिपति, भूमिपाल, भूमिभुज, भूमिभृत, मलिक, महिपति, महीप, महीपाल, मानवेंद्र, मानवेन्द्र, मानवेश, यलधीस, यलनाथ, रसपति, राजन्य, राजा, रावल, राष्ट्रभृत्, लोकपाल, वरेंद्र, वरेन्द्र, स्कंध, स्कन्ध

దేశాన్ని పరిపాలించేవాడు

త్రేత్రాయుగంలో శ్రీరాముడు అయోధ్యకు రాజు.
ధరణీపతి, నరపాలుడు, నృపాలుడు, నృపుడు, పాలకుడు, పుడమీశుడు, పృధ్వీపతి, ప్రభువు, భూపతి, భూపాలుడు, మహీపతి, రాజు, విభుడు, స్వామి

A male sovereign. Ruler of a kingdom.

King is responsible for the welfare of the subject.
king, male monarch, raja, rajah, rex

A prince or king in India.

raja, rajah
४. संज्ञा / सजीव / जन्तु / स्तनपायी / व्यक्ति

अर्थ : वह व्यक्ति जो अपनी अच्छाइयों के कारण दूसरों को भगवान जैसा लगे।

उदाहरण : गाँधीजी मेरे लिए भगवान हैं।

पर्यायवाची : भगवान, भगवान्

ఒక వ్యక్తి తన మంచితనం వల్ల ఇతరులకు పూజించేవ్యక్తి అవుతాడు.

-గాంధీ మహాత్ముడు నాకు భగవంతుడు.
-భగవంతుడు, దేవుడు

A man of such superior qualities that he seems like a deity to other people.

He was a god among men.
god
५. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु

अर्थ : अत्यंत पूज्य वस्तु या वह जिसकी पूजा की जाती हो, जो आदर्श हो या जिसका अनुगमन किया जाता हो।

उदाहरण : आज पैसा ही ईश्वर बन गया है।

पर्यायवाची : भगवान, भगवान्

६. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : विधिपूर्वक प्रतिष्ठित पत्थर, धातु आदि की मूर्ति।

उदाहरण : भगवान को नैवेद्य अर्पण कीजिए।

पर्यायवाची : भगवान, भगवान्

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।